ภิกฺขุโน ปน วสนฏฺฐาเน เอกา ตณฺฑุลนาฬิ เอโก คุฬปิณฺโฑ กุฑุวมตฺตํ สปฺปีติ เอตฺตกํ นิเธตุํ วฏฺฏติ อกาเล สมฺปตฺตโจรานํ อตฺถายฯ เต หิ เอตฺตกํ อามิสปฏิสนฺถารํ อลภนฺตา ชีวิตา โวโรเปยฺยุํ, ตสฺมา สเจ หิ เอตฺตกํ นตฺถิ, อาหราเปตฺวาปิ ฐเปตุํ วฏฺฏติฯ อผาสุกกาเล จ ยเทตฺถ กปฺปิยํ, ตํ อตฺตนาปิ ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติฯ กปฺปิยกุฏิยํ ปน พหุํ ฐเปนฺตสฺสปิ สนฺนิธิ นาม นตฺถิฯ

จตุตฺถอนาคตภยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โยธาชีววคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(9) 4. เถรวคฺโค

1-2. รชนียสุตฺตาทิวณฺณนา

[81-82] จตุตฺถสฺส ปฐมํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ ทุติเย คุณมกฺขนาย ปวตฺโตปิ อตฺตโน การกํ คูเถน ปหรนฺตํ คูโถ วิย ปฐมตรํ มกฺเขตีติ มกฺโข, โส เอตสฺส อตฺถีติ มกฺขีฯ ปฬาสตีติ ปฬาโส, ปรสฺส คุเณ ฑํสิตฺวา วิย อปเนตีติ อตฺโถฯ โส เอตสฺส อตฺถีติ ปฬาสีฯ ปฬาสี ปุคฺคโล หิ ทุติยสฺส ธุรํ น เทติ, สมฺปสาเรตฺวา ติฏฺฐติฯ เตนาห ‘‘ยุคคฺคาหลกฺขเณน ปฬาเสน สมนฺนาคโต’’ติฯ

รชนียสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. กุหกสุตฺตวณฺณนา

[83] ตติเย ตีหิ กุหนวตฺถูหีติ สามนฺตชปฺปนอิริยาปถสนฺนิสฺสิตปจฺจยปฺปฏิเสวนเภทโต ติปฺปเภเทหิ กุหนวตฺถูหิฯ ติวิเธน กุหนวตฺถุนา โลกํ กุหยติ วิมฺหาปยติ ‘‘อโห อจฺฉริยปุริโส’’ติ อตฺตนิ ปเรสํ วิมฺหยํ อุปฺปาเทตีติ กุหโกฯ ลาภสกฺการตฺถิโก หุตฺวา ลปติ อตฺตานํ ทายกํ วา อุกฺขิปิตฺวา ยถา โส กิญฺจิ ททาติ, เอวํ อุกฺกาเจตฺวา กเถตีติ ลปโกฯ นิมิตฺตํ สีลํ ตสฺสาติ เนมิตฺติโก, นิมิตฺเตน วา จรติ, นิมิตฺตํ วา กโรตีติ เนมิตฺติโกฯ นิมิตฺตนฺติ จ ปเรสํ ปจฺจยทานสญฺญุปฺปาทกํ กายวจีกมฺมํ วุจฺจติ ฯ นิปฺเปโส สีลมสฺสาติ นิปฺเปสิโกฯ นิปฺปิสตีติ วา นิปฺเปโส, นิปฺเปโสเยว นิปฺเปสิโกฯ นิปฺเปโสติ จ สฐปุริโส วิย ลาภสกฺการตฺถํ อกฺโกสนุปฺปณฺฑนปรปิฏฺฐิมํสิกตาทิฯ

กุหกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6-7. ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา

[86-87] ฉฏฺเฐ ปฏิสมฺภิทาสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ เหฏฺฐา วุตฺตเมวฯ อุจฺจาวจานีติ อุจฺจนีจานิฯ เตนาห ‘‘มหนฺตขุทฺทกานี’’ติฯ กิํกรณียานีติ ‘‘กิํ กโรมี’’ติ เอวํ วตฺวา กตฺตพฺพกมฺมานิฯ ตตฺถ อุจฺจกมฺมานิ นาม จีวรสฺส กรณํ, รชนํ, เจติเย สุธากมฺมํ, อุโปสถาคารเจติยฆรโพธิฆเรสุ กตฺตพฺพกมฺมนฺติ เอวมาทิฯ อวจกมฺมํ นาม ปาทโธวนมกฺขนาทิ ขุทฺทกกมฺมํฯ ตตฺรุปายาสาติ ตตฺรุปคมนิยา, ตตฺร ตตฺร มหนฺเต ขุทฺทเก จ กมฺเม สาธนวเสน อุปคจฺฉนฺติยาติ อตฺโถฯ ตสฺส ตสฺส กมฺมสฺส นิปฺผาทเน สมตฺถายาติ วุตฺตํ โหติฯ ตตฺรุปายายาติ วา ตตฺร ตตฺร กมฺเม สาเธตพฺเพ อุปายภูตายฯ อลํ กาตุนฺติ กาตุํ สมตฺโถ โหติฯ อลํ สํวิธาตุนฺติ วิจาเรตุํ สมตฺโถฯ สตฺตมํ อุตฺตานเมวฯ

ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. เถรสุตฺตวณฺณนา

[88] อฏฺฐเม ถิรภาวปฺปตฺโตติ สาสเน ถิรภาวํ อนิวตฺติภาวํ ปตฺโถฯ ปพฺพชิโต หุตฺวา พหู รตฺติโย ชานาตีติ รตฺตญฺญูฯ เตนาห ‘‘ปพฺพชิตทิวสโต ปฏฺฐายา’’ติอาทิฯ ปากโฏติ อยถาภูตคุเณหิ เจว ยถาภูตคุเณหิ จ สมุคฺคโตฯ ยโส เอตสฺส อตฺถีติ ยสสฺสี, ยสํ สิโต นิสฺสิโต วา ยสสฺสีฯ เตนาห ‘‘ยสนิสฺสิโต’’ติฯ อสตํ อสาธูนํ ธมฺมา อสทฺธมฺมา, อสนฺตา วา อสุนฺทรา คารยฺหา ลามกา ธมฺมาติ อสทฺธมฺมาฯ วิปริยาเยน สทฺธมฺมา เวทิตพฺพาฯ

เถรสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ